Καρκίνος των Όρχεων

Κάθε μία ώρα ένας άνδρας ηλικίας 15-44 ετών κάπου στον κόσμο διαγιγνώσκεται με καρκίνο του όρχεως και κάθε ημέρα ένας άνθρωπος χάνει τη ζωή του εξαιτίας αυτού του τύπου καρκίνου, παρότι πρόκειται για μια νόσο που προλαμβάνεται και θεραπεύεται.

Αν και ο καρκίνος των όρχεων αποτελεί τη συχνότερη κακοήθεια στους άνδρες ηλικίας 15-35 ετών, εντούτοις πρόκειται για έναν ιάσιμο τύπο καρκίνου σε ποσοστό άνω του 98%, εφόσον ανιχνευθεί σε αρχικό στάδιο.

«Κλειδί» για να εντοπιστεί νωρίς είναι η ενημέρωση, η οποία σήμερα δεν είναι επαρκής, ενώ ταυτόχρονα ένα τμήμα του ανδρικού πληθυσμού στην Ελλάδα θεωρεί ταμπού τον σχετικό έλεγχο. Αρκετές φορές όταν ένας νέος αποφασίσει να απευθυνθεί στον ανδρολόγο, ο καρκίνος έχει προχωρήσει και μάλιστα σχεδόν στις μισές από αυτές τις περιπτώσεις έχει καταγράψει και μεταστάσεις ακόμη και σε απομακρυσμένα όργανα.

Καθοριστικό βήμα η αυτοεξέταση των όρχεων

Η αυτοεξέταση των όρχεων είναι μια διαδικασία που έχει την ίδια σημασία με την αυτοψηλάφηση του μαστού για τις γυναίκες, καθώς μπορεί να σώσει τη ζωή του άνδρα από τον καρκίνο των όρχεων.

Με την ψηλάφηση των όρχεων γίνονται αισθητά τυχόν εξογκώματα, οπότε ο άνδρας οφείλει να απευθυνθεί άμεσα στον γιατρό του, προκειμένου να προλάβει την εξέλιξη της νόσου.

Η ψηλάφηση γίνεται σε δύο βήματα και στους δύο όρχεις χωρίς να χρειάζεται κάποια εξειδικευμένη γνώση.

Ιδανικά κατά τη διάρκεια ενός ζεστού μπάνιου ή απλώς μπροστά στον καθρέφτη ενός δωματίου συγκρατήστε το όσχεο με το ένα χέρι και με το άλλο ψηλαφήστε τον κάθε όρχι ξεχωριστά ως εξής: τοποθετήστε δύο δάχτυλα (τον δείκτη και τον μέσο) κάτω από τον όρχι και τον αντίχειρα από πάνω. Κάνετε την ψηλάφηση ήπια και απαλά, χωρίς να τρίβετε. Επαναλάβετε την ίδια διαδικασία και στον έτερο όρχι.

Αυτή η ψηλάφηση πρέπει να γίνεται μία φορά κάθε μήνα, ώστε με την εύρεση οποιουδήποτε ευρήματος να απευθυνθείτε αμέσως στον ουρολόγο.

Ποια συμπτώματα δίνει ο καρκίνος των όρχεων

Ο καρκίνος των όρχεων εκδηλώνεται με σκλήρυνση ή διόγκωση του όρχεως, ωστόσο αυτά τα συμπτώματα μπορεί να υποκρύπτουν και άλλες παθήσεις, όπως είναι οι κύστες ή οι φλεγμονές και η παρουσία υγρού.

Σε κάθε περίπτωση, η επίσκεψη στον ουρολόγο είναι απαραίτητη, για να εξακριβωθεί το εύρημα που ψηλάφησε ο άνδρας.

Τα συχνότερα συμπτώματα είναι τα εξής:

• Αίσθηση βάρους στο όσχεο
• Πρήξιμο ή και διόγκωση του ενός, ή και των δύο όρχεων με ενδεχόμενο ταυτόχρονο πόνο στο όσχεο.
• Αίσθημα πίεσης ή ήπιος πόνος στη βουβωνική, ή στην κοιλιακή χώρα.
• Σπανιότερα ο καρκίνος του όρχεως μπορεί να προκαλέσει διόγκωση ή πόνο στους μαστούς.
• Πόνος στη μέση ή στην κοιλιά, ή δύσπνοια εμφανίζονται, όταν ο καρκίνος βρίσκεται σε προχωρημένα στάδια.

Στον αντίποδα, υπάρχουν ορισμένα συμπτώματα και ευρήματα τα οποία αποκλείουν τον καρκίνο των όρχεων και παραπέμπουν σε άλλες παθήσεις.

Ενδεικτικά, εάν ο ένας όρχις είναι ελαφρώς μεγαλύτερος από τον άλλον ή κρέμεται περισσότερο, τότε πρόκειται για κάτι φυσιολογικό.

Ακόμη, μια φλεγμονή μπορεί να προκαλέσει παρόμοια συμπτώματα με εκείνα του καρκίνου, όπως οίδημα και πόνο στο σημείο.

Ποιες εξετάσεις τον ανιχνεύουν

Προκειμένου να αποκλειστεί ο καρκίνος των όρχεων, ο ειδικός γιατρός υποβάλλει τον ασθενή σε υπερηχογράφημα οσχέου και εξετάσεις αίματος για τον έλεγχο της άλφα φετοπρωτεΐνης, της λεγόμενης AFP, της βήτα χοριακής γοναδοτροπίνης, δηλαδή της βήτα-hCG και της γαλακτικής δεϋδρογενάσης (LDH).

Οι κατηγορίες του καρκίνου των όρχεων

Ο καρκίνος των όρχεων διακρίνεται σε δύο βασικές κατηγορίες, με βάση τον τύπο των κυττάρων που τον προκαλούν:

1. Όγκους από γεννητικά κύτταρα

2. Όγκους στρώματος–γεννητικής ταινίας καρκίνου του όρχεως.

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, οι καρκίνοι από γεννητικά κύτταρα είναι συχνότεροι.

Ποιοι παράγοντες προδιαθέτουν για καρκίνο των όρχεων

Μολονότι δεν υπάρχει ξεκάθαρη αιτιολογία για τον καρκίνο των όρχεων, υφίστανται παράγοντες προδιάθεσης οι οποίοι αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισής του.

Ένας από αυτούς είναι η ηλικία, καθώς στο 80% των περιπτώσεων εμφανίζεται σε άτομα μεταξύ 20 και 40 ετών.

Η φυλή φαίνεται ότι διαδραματίζει τον δικό της ρόλο, διότι οι λευκοί άνδρες προσβάλλονται τέσσερις φορές συχνότερα από τους έγχρωμους.

Η κληρονομικότητα και το οικογενειακό ιστορικό αποτελούν ακόμη έναν παράγοντα. Ο καρκίνος των όρχεων έχει αυξημένες πιθανότητες να εμφανιστεί στους αδερφούς και στους γιους ασθενών.

Η μικρολιθίαση των όρχεων θεωρείται προκαρκινωματώδης κατάσταση και γι’ αυτό προτείνεται εντατική παρακολούθηση.

Η κρυψορχία, ειδικά όταν δεν αντιμετωπίζεται εγκαίρως χειρουργικά, αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης του καρκίνου.

Ορισμένες μελέτες συμπεραίνουν ότι οι υπογόνιμοι άντρες μπορεί να αντιμετωπίζουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου των όρχεων.

Επίσης, οι άντρες που έχουν προσβληθεί από τον ιό HIV διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο..

Οι εργαζόμενοι που εκτίθενται σε λιπάσματα, άσβεστο, καπνό, αλλά και οι βιομηχανικοί εργάτες κινδυνεύουν περισσότερο από την εμφάνιση καρκίνου των όρχεων.

Οι θεραπευτικές προσεγγίσεις

Η ορχεκτομή είναι το πρώτο βήμα για την αντιμετώπιση του καρκίνου του όρχεως, άσχετα από το στάδιο, την ταξινόμηση και τυχόν μεταστάσεις του καρκίνου. Από εκεί και πέρα, ο τύπος και το στάδιο του καρκίνου κατά τη διάγνωση ορίζουν το είδος και τη διάρκεια της θεραπείας που επιλέγει ο γιατρός. Στις περισσότερες περιπτώσεις ο καρκίνος των όρχεων απαιτεί από έναν έως και τέσσερις κύκλους χημειοθεραπείας, ενώ η ακτινοθεραπεία χρησιμοποιείται πιο σπάνια.

Σε κάθε περίπτωση μετά τη θεραπεία ο ασθενής παρακολουθείται από τον γιατρό για τουλάχιστον πέντε χρόνια, προκειμένου να εντοπιστεί εγκαίρως τυχόν υποτροπή, ή επανεμφάνιση του καρκίνου.

Καρκίνος των όρχεων, στύση και γονιμότητα

Η αφαίρεση του ενός όρχεως δεν καταστέλλει τη σεξουαλική ζωή, εφόσον ο άλλος όρχις είναι υγιής.

Η διάθεση για σεξουαλική επαφή και η στύση συνεχίζουν να λειτουργούν όπως και πριν τον εντοπισμό του καρκίνου του όρχεως. Παρόλα αυτά ψυχολογικά αίτια μπορεί να επηρεάσουν αρνητικά τον ασθενή για ένα σύντομο χρονικό διάστημα, αλλά επανέρχεται άμεσα.

Η γονιμότητα όμως ενδέχεται να επηρεαστεί, καθώς ο καρκίνος των όρχεων διαδραματίζει αρνητικό ρόλο στην παραγωγή σπερματοζωαρίων. Διαταραχές των παραμέτρων του σπέρματος, δηλαδή λιγότερα σπερματοζωάρια ή πιο «άτονα», εντοπίζονται στο 80% των ασθενών.  

Ο αντίκτυπος στη γονιμότητα μεγαλώνει μετά τη χημειοθεραπεία ή την ακτινοθεραπεία. 

Γι’ αυτούς τους λόγους συνιστάται η κατάψυξη σπέρματος του ασθενούς.

Η θετική πλευρά είναι ότι τουλάχιστον οι μισοί ασθενείς εμφανίζουν εξομάλυνση της γονιμότητας μετά από δύο χρόνια από το τέλος των χημειοθεραπειών και ακτινοθεραπειών. Ωστόσο, ένα 20% δεν θα επανέλθει και θα παραμείνει υπογόνιμο.